Vergelijking 1929-crash en 2008. Parallellen zijn onmiskenbaar. Grafiek rechts laat zien dat de Dow Jones tot onder de 2000 punten kan gaan zakken.

Krediet=Schuld. De kredietcrisis is dus een schuldencrisis. Maar die is niet uitsluitend ontstaan doordat de banken leningen hebben verstrekt aan onvermogende hypotheekgevers met inzakkende huizen als onderpand, zoals de media ons willen doen geloven.

De kiem van de huidige crisis werd gelegd in 1999, toen onder de regering Clinton de sinds de beurscrash van 1929 bestaande strikte scheiding tussen commerciële banken en investeringsbanken werd opgeheven.

Juist deze vorm uiterst speculatieve derivatenhandel die tot dan toe illegaal was, nam sinds die tijd een enorme vlucht. Combinaties van leningen, schulden en hypotheken werden als effecten'pakketten' verhandelbaar gemaakt en aan beleggers verkocht. Hierdoor kon men het eigen financiële risico verminderen.

Door diverse soorten leningen (hypotheken, creditcardleningen e.d.) te bundelen en deze bundels vervolgens uit te geven als obligaties (leningen met onderpand) onstonden de zogenaamde CDO's, Collaterized Debt Obligations. Het onderpand ('collaterize') bestaat dan uit bijv. de gebundelde hypotheken.
 
De kopers van deze CDO's gingen deze vervolgens óók weer als obligaties verhandelbaar maken. Omdat dit proces eindeloos kon worden herhaald onstond een zogenaamde 'kettingbrief' van derivaten die zich door de hele bankwereld heeft verspreid.
 
Om het risico dat een dergelijke CDO niet zou kunnen worden terugbetaald te verzekeren ontstonden de Credit Default Swaps (CDS). Dit zijn dus verzekeringen tegen het eventuele verlies dat volgt als de leningen, hypotheken etc. in de CDO-pakketten niet worden terugebetaald.
 
De verzekeraar tegen dat verlies, ook wel 'Monoliner' genoemd, kon in feite slapend rijk worden zolang de economie bleef groeien, er meer en duurdere hypotheken werden afgesloten, en de kopers van de CDO's dus winst bleven maken. De monoliner hoefde dan slechts de jaarlijkse premie voor de verzekering van de CDO's op te strijken, zonder ooit te hoeven uitkeren bij verlies.
 
Zo'n verzekeraar kon dan bijvoorbeeld veel meer CDSwaps verkopen dan in feite kon worden betaald als alle (of een groot aantal) CDO's in gebreke zouden blijven. Hoe meer CDswaps, hoe meer premie, hoe groter de winst. Zo kon een verzekeraar bijvoorbeeld voor 10, 20 of 50x meer verzekeren dan in werkelijkheid uitgekeerd zou kunnen worden.

Een mooi en zeer winstgevend systeem, totdat er door de kopers van de CDO's steeds meer een beroep wordt gedaan op de CDswaps. Als dit beroep op deze verzekeringen groter wordt dan de verzekeraar kan betalen, gaat deze laatste failliet. Met als gevolg dat ook de koper van de CDO failliet gaat (die doet immers niet voor niets een beroep op de verzekeraar).

Omdat het aan voldoende regulering ontbrak, was er geen enkele stop of rem op deze handel. Banken konden deze hoog-risicovolle investeringen buiten de officiële balans houden ('off balance sheets'). Kortom, men kon miljardenuitgaves doen die niet verantwoord hoefden te worden.

Wat uiteindelijk gebeurde dat deze opties op obligaties (een optie op een optie op een optie etc. op een obligatie) de oorspronkelijke hoofdsom met een factor x1000 te boven gingen.   Nu beginnen één voor één de verzekeraars van deze CDO's om te vallen, wat een niet te stuiten kettingreactie teweeg gaat brengen.

Bear Stearns het begin

Hoe konden ál die leningen die aan de basis liggen van de originele CDO's worden gefinancierd?
 
De crisis brak uit toen het inmiddels omgevallen Bear Stearns in de zomer van 2007 als eerste met een bericht naar buiten kwam dat er grote schade werd geleden op hun kredietportefeuille. Toen had -behalve insiders- nog niemand gehoord van CDO's, CDSwaps en allerlei andere financiële vehikels.
 
De hypothekencrisis ontstond toen omdat de investeerders vermoedden dat er een verhoogd risico was dat de houders van de leningen/hypotheken niet zouden kunnen worden terugbetaald. Veel van deze CDswaps hadden als onderpand namelijk de inmiddels beruchte hoog-risicovolle subprime-hypotheken. Kortom, de koers van deze CDswaps begon te kelderen en het eerste stadium van de financiële crisis was aangebroken.
 
De Amerikaanse dollar, die sinds 2005 met 21% steeg ten opzichte van de Japanse Yen, kreeg tegelijkertijd in juli 2007 plotseling ook klappen te verwerken. Waarom kelderden de CDswaps precies op het moment dat de dollar begon te dalen?
 
De reden daarvoor is gelegen in de internationale valutahandel (Forex-markt). Op de Forexmarkt worden diverse valuta's in paren verhandeld, gekoppeld aan elkaar. Bijvoorbeeld de Amerikaanse dollar gekoppeld aan de Euro, of de Japanse Yen (USD/JPY, EUR/JPY, etcetera).
 
Handel op de Forexmarkt (die buiten de beurs omgaat) geschiedt veelal door middel van zogenaamde Carry Trades. Hierbij leent iemand geld in een valuta waarvan de rente laag is, bijvoorbeeld de Amerikaanse dollar. Het geld wordt vervolgens uitgeleend in een valuta waarvan de rente juist hoog is, bijvoorbeeld de Euro. Zolang de wisselkoers stabiel blijft, is het verschil tussen deze rentes dus de winst van de handelaar.
 
Toen de USD/JPY begon in te klappen, zakten ook de aandelenmarkten steeds verder in elkaar. De grafieken laten een onmiskenbare trend zien: USD/JPY omhoog = beurzen omhoog. USD/JPY omlaag = beurzen omlaag (zie grafiek). De conclusie kan dan ook niet anders zijn dat deze Dollar/Yen Carry Trades dienst hebben gedaan als bronfinanciering van de wereldwijde Derivaten-'kettingbrief'.
 
 
 
En nu deze Carry Trades zijn gaan inklappen, klapt ook de Derivaten-'kettingbrief' in elkaar. En een kettingbrief die eenmaal instort, kan nooit meer op poten worden gezet.
 
De totale derivatenmarkt bedraagt een duizelingwekkende $ 596 biljoen, volgens sommige andere berekeningen zelfs $ 1 biljard. Dat is 12 tot 17 x groter als het Bruto Nationaal Product van de totale wereldhandel!
 
 
 
De hoog-risicovolle en zoals we al eerder zagen uiterst kwetsbare CDswaps nemen daarvan $ 58 biljoen voor hun rekening, een enorme stijging ten opzichte van vorig jaar ($ 43 biljoen). Valuta-derivaten hebben inmiddels een volume van $ 56 biljoen bereikt en dan zijn er ook nog eens de zeer duistere, niet toegewezen derivaten met een waarde van $ 71 biljoen.
 
De financiële reddingsplannen van de VS en de EU vallen totaal in het niet bij deze gigantische bedragen. Zelfs in het meest gunstigste geval is de marktwaarde van het berekende netto risico totaal $ 14,5 biljoen (vergelijkbaar met het BNP van de VS). De zogenoemde Bruto-Krediet-Blootstelling lijkt daarbij nog gematigd met $ 3,25 biljoen.

Alle spoedvergaderingen in Amerika en Europa hebben zich toegespitst op enkele honderden miljarden, bij elkaar opgeteld totaal ruim $ 2 biljoen. Maar in het licht van de zojuist genoemde monstrueuze bedragen kan iedereen bedenken dat de ministers van financiën en centrale bankiers bloednerveus zijn. Als deze gigantische derivatenhandel uit elkaar klapt met het omvallen van nog eens een grote financiële wereldspeler, dan is er geen reddingsplan tegenop gewassen. Politici en bankpresidenten zijn zich dit terdege bewust, maar laten het publiek in het ongewisse over het feit dat de huidige financiële markt ten dode is opgeschreven. Er mocht eens paniek uitbreken...

Kortom, met inmiddels ruim $ 3 biljoen aan onderliggende waarde van de CDO's en maar liefst $ 58 biljoen in de CDswaps markt zal deze Kredietcrisis nooit meer kunnen worden opgelost. Daarom zal deze dan ook daadwerkelijk uitmonden in de door het IMF gevreesde algehele financiële systeemcrisis, die in het beste geval zal leiden tot een Depressie en in het slechtste geval tot een revolutie.